مقایسه دو موتاژن تضعیف شده شیمیایی میتومایسین c و فیزیکی uv (اشعه فرابنفش) از نظرمیزان تأثیر بر ژنوم درسلول های لنفوسیتی

زمینه و هدف: بحرانی ترین تأثیر عوامل موتاژن بر ساختار ژنومی انسان، زمینه سازی برخی از ناهنجاریها و اختلالات با پیش زمینه ژنتیکی است. میتومایسین c و uv (اشعه فرابنفش) دو موتاژنی هستند که در مراکز بهداشتی و درمانی کاربرد وسیعی دارند, اما میزان تاثیرات و شدت و حدت آنها بر ژنوم سلول های طبیعی نامعلوم است. لذا در این مطالعه دو نوع موتاژن فوق، که بر اساس شاخص میتوزی تضعیف شده بودند، از نظر میزان تأثیر ناپایداری ژنومی مقایسه گردید تا اهمیت موتاژن های ضعیف فیزیکی یا شیمیایی، بیشتر مورد توجه قرار گیرد. روش مطالعه: به این منظور، تعداد 105 لنفوسیت خون محیطی جداسازی شده با فایکول، در فلاسکهای t25 حاوی ml 5 محیط کشت کامل f12 (20-15 درصد fcs) و میتوژن t لنفوسیت pha (فیتوهماگلوتنین) و در حضور brdu (bromo deoxy uridine) کشت داده شد. به صورتی که سه نمونه از فلاسک های سلولی، دارای غلظت های تضعیف شده ng/ml3، ng/ml6 وng/ml 9 از میتومایسین c بوده و دو نمونه دیگر از آنها، در فاصله cm20 از لامپ uv (شدت فرابنفشc، lux420) به طور مجزا و در دو زمان 3و 5 دقیقه، تحت پرتوتابی قرارگرفته، به همراه همان تعداد سلول لنفوسیتی به عنوان شاهد، در دمای ˚c 37 انکوبه گردید. با برداشت سلول های متافازی بعد از 72 ساعت از زمان کشت و رنگ آمیزی آنها با روش sce sister chromatid exchange))، میانگین درصد تعداد تعویض های کروماتید خواهری در کروموزوم های پلاک های متافازی حاصل، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج: مطالعه سلول های تیمار شده با هر دو موتاژن تضعیف شده و نمونه شاهد از نظر sce، نشان داد که درصد تبادلات کروماتید خواهری در سلول های تیمار شده با mmc (mitomycin c) با غلظت های ng/ml3، ng/ml6 و ng/ml9 به ترتیب43/5، 1/7 و 13/8 درصد بوده و در سلول های در معرضuv ، به مدت 3 و 5 دقیقه به ترتیب 34/4 و 8/6 درصد می باشد، در حالی که این میزان در سلول های شاهد 35/3 درصد تعیین گردید. آنالیز آماری نتایج حاصل، معنی دار بودن تمامی داده ها را نشان داده است (001/0p<). نتیجه گیری: نتایج بدست آمده نشان می دهد که هر دو موتاژن شیمیایی و فیزیکی تضعیف شده، موجب ناپایداری ژنومی گردیده است و از این نظر اختلاف فاحشی بین دو نوع موتاژن شیمیایی یا فیزیکی وجود ندارد. اما mmc که بعنوان یک دارو با دوزهای بالاتر از مقادیر فوق جهت شیمی درمانی بیماران سرطانی استفاده می شود، قادر به تأثیر بر سلول های سالم غیر توموری بوده و زمینه را برای جهش های احتمالی فراهم می سازد. زمان اندک تابش دهی uv نیز مانع از تأثیرات این نوع موتاژن نگردیده است و با توجه به احتمال حضور این نوع پرتو در جو، بخاطر تحلیل تدریجی لایه ازن، برای سلامتی بشر در آینده یک تهدید جدی تلقی می شود. مطالعه حاضر اهمیت موتاژن های محیطی ضعیف را نشان داده و مقادیری را که بتوان برای تقلیل اثرات mmc و uv در سلول های سالم استفاده کرد، مشخص می نماید.